Bản 1:
Ai lên tới Thung Nai, Đà Bắc
Ngược sông Đà bến ngọc lung linh.
Ai lên lễ Mẫu Hòa Bình,
Chợ Bờ Hang Miếng, thác ghềnh cheo leo
Chợ Phương Lâm sớm chiều đông đúc
Đội ngư phường độc mộc bán buôn
Chuông đền văng vẳng sớm hôm
Xa nghe tiếng hú gọi hồn rừng rừng ngang
Danh Chầu thác sơn trang lừng lẫy
Đất Hòa Bình đã dậy oai linh
Nửa đêm giờ tý hiện hình,
Áo pha màu tuyết bên mình túi dao
Thường vượt suối băng đèo hái thuốc
Luyện một bầu tiên dược hồi sinh
Nức danh Chầu Thác Hòa Bình
Vì đời đem lại tuổi xuân cho đồng
Gieo lúa mạch ngô khai sắn đỗ
Cho người đời trăm hộ yên vui
Non tiên cảnh vật xa vời
Cô tiên Chầu Thác vốn người sơn trang
Đã bao lần khai hoang mở lối
Giúp dân lành sớm tối lên công
Bao năm đục núi khơi dòng
Đem nguồn nước ngọt ấm lòng dân sinh
Tuổi đôi tám xuân xanh vừa độ
Tài lược thao văn võ kiếm cung
So bề: ngôn, hạnh, công dung
Trừ gian dẹp loạn khắp vùng biên cương
Đức nhân hiếu đôi đường vẹn cả
Nguyện vì đời một dạ đinh ninh
Vì đời đem lại thanh bình
Cho cây chắc rễ cho cành nở hoa
Tay tô điểm sơn hà cẩm tú
Cứu muôn người trăm họ an vui
Gương xưa còn để cho đời
Tấm gương chầu Thác muôn đời noi theo
Đường nhân sự hiểm nghèo đã trải
Nhẹ gót hài trở lại sơn trung
Phép mầu lục trí thần thông
Lánh đường lục đạo thoát vòng tử sinh
Dẫu sự tích văn trình một bản
Thính Chầu bà chứng giáng lai lâm
chữ rằng Thần giáng lưu ân
Chầu Bà lưu phúc thiên xuân thọ trường.
Bản 2:
Thanh nhàn dạo khắp nơi nơi
Nay đà Suối Rút, Kim Bôi, Hòa Bình
Núi ngũ nhạc rừng xanh mở lối
Qua Lương Sơn thắng tới Dốc Kun
Non cao khuất khúc dặm trường
Dân cư vắng vẻ xóm làng lơ thơ
Trâu gõ mõ tiếng gà cục tác
Vượn ru con tha thiết đêm thâu
Chim Công múa quạt bên lầu
Những chim khảm khắc về chầu ca vang
Bên sườn núi nhà sàn mấy lớp
Cầu thang mây nhẹ gót rung rinh
Tắc kè dong dả cầm canh
Đàn ong lấy mật lượn quanh bản mường
Dưới chân núi măng giang măng lứa
Cùng măng tre nấm mọc thơm bay
Khế chua sung chát gừng cay
Bí ngô mướp đắng ngô khoai lạc vừng
Tiều hớn hở băng rừng đốn củi
Dưới sông Đà vịt lội nhấp nhô
Ai lên cảnh đẹp Thác Bờ
Trước non sông núi đền thờ trang nghiêm
Vách núi nghiêng bên hồ nước chảy
Danh Chầu Bà vang dậy bốn phương
Thung Nai bản ấp họ Mường
Nhà sàn ven suối có đường lên non
Tiếng chim non véo von đầu núi
Con đường mòn thẳng lối ra sông
Say say vò rượu cay nồng
Bập bùng ánh lửa tiếng cồng tiếng chiêng
Thượng đệ tử án tiền tấu đối
Lập đàn tràng sám hối cửa thiêng
Thỉnh Chầu trắc giáng bản đền
Khuông phù đệ tử thiên niên thọ trường
Bản 3:
Vầng nhật nguyệt đêm ngày soi tỏ
Cảnh Thác Bờ rực rỡ càn khôn
Lô xô đá mọc đầu nguồn
Khen ai khéo tạo thác luồng chơi vơi
Cảnh Thác Bờ là nơi thánh tích
Lập đền thờ thanh lịch xiết bao
Sông Đà nước chảy rì rào
Sau đền đá mọc thấp cao mấy tầng
Cảnh thanh tiên thiều quan soi tỏ
Chầu Thác Bờ tiên nữ giáng sinh
Họ Mường áo trắng đai xanh
Lưng đeo xà tích bên mình túi dao quai
Đôi mắt phượng hoa cài trâm giắt
Vầng trán xinh vẻ mặt càng tươi
Môi son nở đóa hoa cười
Thanh tân lịch sự nét ngời thu ba
Tóc rườm rà rẽ đôi cánh phượng
Nét cong cong uốn lượn đường tơ
Xinh xinh để liễu thẫn thờ
Người xinh thời cảnh Thác Bờ thêm xinh
Thú hữu tình rong chơi các ngả
Bước ngao du khắp cả non cao
Mường Bi, Mường Nậm, phố Sào
Trồng Mâm, Yên Lịch lại vào Kim Bôi
Chiếc thuyền rồng chèo chơi bến ngọc
Dọc sông Đà dạo khắp suối khe
Hang Miếng, Suối Rút chèo về
Ngược xuôi xuôi ngược thuyền về động tiên
Bà Chúa Thác Bờ. Bà vốn là người Mường, sinh quán ở đất Hòa Bình dưới thời nhà Lê (có người nói là thời Trần). Chúa Thác Bờ tên thật là Đinh Thị Vân, con gái một gia đình tộc trưởng người Mường ở Kim Bôi, Hòa Bình. Chúa xưa vốn là tiên nữ, giáng sinh vào nhà họ Đinh, sau này, đất nước gặp cơn loạn lạc, bà đã tập hợp dân Mường liên kết với các dân tộc khác ở vùng đất Hòa Bình, đứng lên đánh đuổi quân xâm lược. Sau khi đã đánh đuổi được bọn ngoại xâm, bà được triều đình giao cho cai quản vùng đất Mường ở Hòa Bình. Tại đây bà giúp dân ổn định cuộc sống, dạy nhân dân lên rẫy làm nương, xuống sông Đà thả lưới đánh bắt cá (tương truyền Chúa Thác còn là người giúp dân trị thủy, chế ngự con sông Đà cuồn cuộn sóng hung dữ). Khi thanh nhàn, chúa lại một mình trên chiếc thuyền độc mộc, chèo từ Bến Ngọc, Sông Đà đi du ngoạn khắp các thắng cảnh.
Chúa Thác Bờ rất hay ngự về đồng, thông thường Chúa Thác thường hay ngự về sau Chầu Đệ Tam (vậy nên có người lại gọi là Chầu Thác Bờ nhưng đôi khi có người lại hầu Chúa Thác sau Chúa Mường Đệ Tam Lâm Thao hoặc hầu chúa sau Chầu Bé Thượng), nhưng Chúa Thác Bờ thường hay ngự về hơn Chầu Đệ Tam và có khi người ta không thỉnh Chầu Đệ Tam mà thỉnh luôn chúa về chứng tòa Sơn Trang màu trắng rồi thả cá phóng sinh trong đại lễ khai đàn mở phủ. Chúa ngự về đồng thường mặc áo trắng, quầy đen, đai xanh, bên hông có xà tích bạc, chúa về khai cuông rồi một tay cầm chèo, một tay cầm mồi, bẻ lái dạo chơi trên sông Đà. Đền Chúa Thác Bờ là địa danh thắng cảnh hàng năm được rất đông du khách đến chiêm bái, được lập ở thị xã Hòa Bình, ngay trên hòn đảo giữa dòng sông Đà, ngoài ra còn có một nơi còn lưu lại thánh tích rõ ràng nhất của Chúa Thác Bờ là Động Tiên_nằm sừng sững giữa dòng sông Đà cuộn sóng. Từ các địa danh này đi tới nhà máy thủy điện Hòa Bình rất gần và đều phải đi bằng ca nô mới tới được. Ngày tiệc cúa Chúa Thác Bờ là ngày 1/4 âm lịch (có người nói là 12/4 âm lịch).
Sưu tầm./.
Chúa Thác Bờ rất hay ngự về đồng, thông thường Chúa Thác thường hay ngự về sau Chầu Đệ Tam (vậy nên có người lại gọi là Chầu Thác Bờ nhưng đôi khi có người lại hầu Chúa Thác sau Chúa Mường Đệ Tam Lâm Thao hoặc hầu chúa sau Chầu Bé Thượng), nhưng Chúa Thác Bờ thường hay ngự về hơn Chầu Đệ Tam và có khi người ta không thỉnh Chầu Đệ Tam mà thỉnh luôn chúa về chứng tòa Sơn Trang màu trắng rồi thả cá phóng sinh trong đại lễ khai đàn mở phủ. Chúa ngự về đồng thường mặc áo trắng, quầy đen, đai xanh, bên hông có xà tích bạc, chúa về khai cuông rồi một tay cầm chèo, một tay cầm mồi, bẻ lái dạo chơi trên sông Đà. Đền Chúa Thác Bờ là địa danh thắng cảnh hàng năm được rất đông du khách đến chiêm bái, được lập ở thị xã Hòa Bình, ngay trên hòn đảo giữa dòng sông Đà, ngoài ra còn có một nơi còn lưu lại thánh tích rõ ràng nhất của Chúa Thác Bờ là Động Tiên_nằm sừng sững giữa dòng sông Đà cuộn sóng. Từ các địa danh này đi tới nhà máy thủy điện Hòa Bình rất gần và đều phải đi bằng ca nô mới tới được. Ngày tiệc cúa Chúa Thác Bờ là ngày 1/4 âm lịch (có người nói là 12/4 âm lịch).
Sưu tầm./.
