Nghi thức hầu đồng tại Đền Chúa Thác Bờ
Nghi thức ( nghi lễ ) hầu đồng tại Đền Chúa Thác Bờ là một nghi lễ tâm linh độc đáo và đầy màu sắc, thu hút đông đảo du khách và tín đồ đến chiêm bái, cầu an. Đây là một phần không thể thiếu trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ của người Việt, đặc biệt là tại vùng đất Hòa Bình linh thiêng.
Đền Chúa Thác Bờ và ý nghĩa tâm linh
Đền Chúa Thác Bờ nằm giữa khung cảnh hùng vĩ của hồ Hòa Bình, thờ hai vị nữ tướng có công lớn giúp vua Lê Lợi dẹp giặc, ổn định cuộc sống cho nhân dân: bà Đinh Thị Vân (người dân tộc Mường) và một bà người dân tộc Dao. Sau khi hóa, hai bà thường hiển linh, giúp đỡ người dân vượt qua thác ghềnh hiểm trở trên sông Đà. Chính vì vậy, nhân dân đã lập đền thờ để tỏ lòng biết ơn và cầu mong sự phù hộ.
Nghi thức Hầu đồng – Cầu nối giữa trần gian và cõi thiêng
Nghi thức Hầu đồng tại Đền Chúa Thác Bờ là một phần quan trọng trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ của người Việt là nghi lễ mà qua đó, các thanh đồng (ông đồng, bà đồng) được các vị thánh thần "nhập" vào, thể hiện ý chỉ của các ngài thông qua lời hát văn, điệu múa, và những lời phán truyền, ban lộc. Tại Đền Chúa Thác Bờ, nghi thức này mang đậm bản sắc văn hóa địa phương, thể hiện sự giao thoa giữa tín ngưỡng thờ Mẫu truyền thống và văn hóa các dân tộc thiểu số vùng Tây Bắc.
Các bước chính trong nghi thức Hầu đồng:
Chuẩn bị lễ vật: Mâm lễ dâng Chúa thường được chuẩn bị chu đáo với hoa tươi, trái cây, oản, tiền vàng, hương, đèn, trầu cau, rượu, xôi thịt. Đặc biệt, lễ vật dâng Chúa Thác Bờ thường có màu trắng, tượng trưng cho sự thanh khiết và trang phục đặc trưng của Chúa khi ngự đồng.
Trang phục Hầu đồng: Mỗi giá hầu sẽ có bộ trang phục riêng biệt, lộng lẫy và mang ý nghĩa biểu tượng. Với giá Chúa Thác Bờ, thanh đồng thường mặc áo dài màu xanh hoặc đỏ, đội khăn vấn, thắt lưng và đeo các trang sức truyền thống.
Diễn xướng (Hầu giá):
Cung văn: Đóng vai trò linh hồn của buổi hầu, cung văn sẽ hát những bản văn ca ngợi công đức, sự tích của các vị thần, tạo không khí linh thiêng và dẫn dắt cảm xúc. Các bản văn về Chúa Thác Bờ thường miêu tả vẻ đẹp, sự linh thiêng và công lao của bà Chúa.
Thanh đồng: Trong trạng thái nhập đồng, thanh đồng sẽ thực hiện các điệu múa uyển chuyển, tượng trưng cho hành động của vị thần. Những động tác này không chỉ là nghệ thuật biểu diễn mà còn thể hiện sự giao tiếp với thế giới tâm linh.
Ban lộc, phán truyền: Sau khi giáng, các vị thánh sẽ ban phát lộc (tiền, hoa quả, bánh kẹo...) cho những người tham dự, thể hiện sự ban phước lành. Đồng thời, thanh đồng cũng có thể đưa ra những lời phán truyền, lời khuyên mang tính tâm linh cho tín đồ.
Thánh thăng: Khi nghi thức của một giá hầu kết thúc, thanh đồng sẽ trở về trạng thái bình thường, chuẩn bị cho giá hầu tiếp theo.
Ý nghĩa sâu sắc của Hầu đồng tại Đền Chúa Thác Bờ:
Nghi thức Hầu đồng tại Đền Chúa Thác Bờ không chỉ là một hoạt động tín ngưỡng mà còn là một di sản văn hóa phi vật thể quý giá. Nó thể hiện:
Sự tôn kính đối với Mẫu: Là lòng biết ơn và tôn vinh công lao của các vị thần linh, đặc biệt là Mẫu Liễu Hạnh và các vị thánh trong hệ thống Tứ Phủ.
Nét đẹp văn hóa dân gian: Sự kết hợp hài hòa giữa âm nhạc (hát văn), vũ điệu, trang phục, tạo nên một buổi diễn xướng nghệ thuật độc đáo.
Cầu an, cầu lộc: Người dân đến với Hầu đồng để cầu mong sức khỏe, bình an, tài lộc, may mắn cho bản thân và gia đình.
Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa: Góp phần duy trì và phát triển một nét đẹp tâm linh truyền thống của dân tộc Việt Nam.
Thời gian diễn ra lễ hội:
Lễ hội Đền Chúa Thác Bờ thường diễn ra từ mùng 7 tháng Giêng âm lịch và kéo dài đến hết tháng 4 âm lịch hàng năm. Đây là thời điểm lý tưởng để du khách và tín đồ hành hương, chiêm bái và hòa mình vào không khí linh thiêng, độc đáo của nghi thức Hầu đồng.
Nếu bạn có dịp đến Đền Chúa Thác Bờ, việc tìm hiểu và chứng kiến nghi thức Hầu đồng sẽ là một trải nghiệm văn hóa tâm linh độc đáo và sâu sắc.
