Hầu Đồng Đẹp tại đền Chúa Thác Bờ Hòa Bình
Sự lạ ở đền thờ chúa Thác Bờ
Đền thờ chúa Thác Bờ (xóm Xăng, xã Vầy Nưa, huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình) giờ đã được xây dựng kiên cố bên lòng hồ thủy điện sông Đà. Nhưng ít ai biết rằng, trước đây ngôi đền này đã phải di chuyển tới 10 địa điểm, cứ khi nào nước sông Đà dâng người dân lại di chuyển đền lên địa thế cao. Ngôi đền cũ được làm bằng vôi mật đã nằm sâu dưới lòng hồ sông Đà...
Sự tích đền thờ chúa Thác Bờ và tấm bia thần
Ông Hoàng Hữu Tới (71 tuổi), thủ nhang đền thờ chúa Thác Bờ kể: Sự tích đền thờ chúa Thác Bờ gắn liền với cuộc chinh phạt đánh giặc Đèo Cát Hãn (nay thuộc tỉnh Lai Châu) của vua Lê Lợi vào mùa xuân năm 1431. Khi đoàn quân của vua Lê Thái Tổ đến Thác Bờ đã được sự ủng hộ và giúp đỡ của người dân trong đó có bà Đinh Thị Vân người dân tộc Mường (xóm Xăng, xã Vầy Nưa, huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình). Bà Vân đã kêu gọi nhân dân quyên góp lương thực, thực phẩm để nuôi quân. Bà đã chèo thuyền đưa quân đi đánh giặc. Khi Lê Lợi cùng quân lính chiến thắng trở về bà tổ chức lễ hội cho dân chúng ném còn, hát múa ăn mừng.
Để đưa tiễn nhà vua về kinh đô, bà Đinh Thị Vân đã huy động người dân vào rừng chặt bương tre đóng thành bè cho quân lính ngồi hộ tống thuyền rồng của nhà vua. Để ghi nhớ công đức của bà, sau khi bà mất, Lê Lợi đã lệnh cho dân bản xứ lập đền thờ bà bên cạnh Thác Bờ.
Ông Tới bảo, cũng trong thời gian lưu lại nơi đây, vua Lê Lợi đã dùng thanh kiếm thần khắc bài thơ lên bia đá. Bài thơ đó có nội dung khích lệ tinh thần chiến đấu quả cảm của quân lính và sự anh dũng của người dân nơi đây. Do sông Đà được ngăn lại làm thủy điện, nước lòng hồ dâng cao, tấm bia đó đã được chuyển về Nhà Văn hóa trung tâm TP Hòa Bình để lưu giữ.
Đền thờ chúa Thác Bờ phải 10 lần di chuyển
Ông Tới cho hay, trước đây khi đập thủy điện chưa làm thì đền thờ chúa Thác Bờ được xây dựng bên dòng sông Đà, bên quốc lộ 6 đi ngang qua. Nhưng từ khi người ta ngăn sông làm thủy điện thì toàn bộ con đường số 6 cũ và ngôi đền nằm dưới lòng sông Đà. Khi đó ngôi đền được làm bằng vôi mật với 3 mái vòm rất đẹp.
Ông Tới chỉ về phía lòng hồ thủy điện sông Đà và bảo, xưa kia những quãng sông này có hàng trăm thác ghềnh. Tuy nước không sâu lắm nhưng chảy rất xiết, có nhiều con thác gầm rú như muốn nuốt chửng người và thuyền. Nhiều chuyến đò đi qua quãng sông này đã bị tai nạn. Phải là những người lái đò giỏi mới có thể vượt qua những thác ghềnh đó. Thế nên những người làm nghề sông nước khi đi qua đây thường vào đền thờ chúa Thác Bờ để hành lễ, cầu xin cho chuyến đi thuận buồm xuôi gió.
Ông Tới cho hay, tính tổng cộng đền chúa Thác Bờ đã di chuyển 10 lần. Lần cuối chỉ kịp di chuyển những bảo vật từ xưa để lại, còn toàn bộ ngôi đền nằm dưới lòng hồ sông Đà. Có hai thứ quý giá nhất của đền cũ để lại là hai pho tượng bằng đồng và một chiếc chuông cổ có niên đại từ thời Thành Thái.
Hằng năm cứ đến ngày mồng 7 tháng Giêng âm lịch, người dân nơi đây tổ chức lễ hội tưởng nhớ chúa Thác Bờ. "Trong lễ hội xưa không thể thiếu con trâu trắng để tế lễ lên chúa Thác Bờ. Nhưng từ khi thầy mo Sỏn trong làng mất đi, nhiều thủ tục cổ trong lễ hội đã không còn nữa. Hiện nay chỉ có các trò chơi múa hát thông thường trong lễ hội. Tới đây UBND tỉnh Hòa Bình đang có kế hoạch khôi phục lại lễ hội theo đúng thủ tục từ thời xa xưa", ông Tới cho biết.
Bản văn: Bà chúa Thác Bờ
Bản 1:
Ai lên tới Thung Nai, Đà Bắc
Ngược sông Đà bến ngọc lung linh.
Ai lên lễ Mẫu Hòa Bình,
Chợ Bờ Hang Miếng, thác ghềnh cheo leo
Chợ Phương Lâm sớm chiều đông đúc
Đội ngư phường độc mộc bán buôn
Chuông đền văng vẳng sớm hôm
Xa nghe tiếng hú gọi hồn rừng rừng ngang
Danh Chầu thác sơn trang lừng lẫy
Đất Hòa Bình đã dậy oai linh
Nửa đêm giờ tý hiện hình,
Áo pha màu tuyết bên mình túi dao
Thường vượt suối băng đèo hái thuốc
Luyện một bầu tiên dược hồi sinh
Nức danh Chầu Thác Hòa Bình
Vì đời đem lại tuổi xuân cho đồng
Gieo lúa mạch ngô khai sắn đỗ
Cho người đời trăm hộ yên vui
Non tiên cảnh vật xa vời
Cô tiên Chầu Thác vốn người sơn trang
Đã bao lần khai hoang mở lối
Giúp dân lành sớm tối lên công
Bao năm đục núi khơi dòng
Đem nguồn nước ngọt ấm lòng dân sinh
Tuổi đôi tám xuân xanh vừa độ
Tài lược thao văn võ kiếm cung
So bề: ngôn, hạnh, công dung
Trừ gian dẹp loạn khắp vùng biên cương
Đức nhân hiếu đôi đường vẹn cả
Nguyện vì đời một dạ đinh ninh
Vì đời đem lại thanh bình
Cho cây chắc rễ cho cành nở hoa
Tay tô điểm sơn hà cẩm tú
Cứu muôn người trăm họ an vui
Gương xưa còn để cho đời
Tấm gương chầu Thác muôn đời noi theo
Đường nhân sự hiểm nghèo đã trải
Nhẹ gót hài trở lại sơn trung
Phép mầu lục trí thần thông
Lánh đường lục đạo thoát vòng tử sinh
Dẫu sự tích văn trình một bản
Thính Chầu bà chứng giáng lai lâm
chữ rằng Thần giáng lưu ân
Chầu Bà lưu phúc thiên xuân thọ trường.
Bản 2:
Thanh nhàn dạo khắp nơi nơi
Nay đà Suối Rút, Kim Bôi, Hòa Bình
Núi ngũ nhạc rừng xanh mở lối
Qua Lương Sơn thắng tới Dốc Kun
Non cao khuất khúc dặm trường
Dân cư vắng vẻ xóm làng lơ thơ
Trâu gõ mõ tiếng gà cục tác
Vượn ru con tha thiết đêm thâu
Chim Công múa quạt bên lầu
Những chim khảm khắc về chầu ca vang
Bên sườn núi nhà sàn mấy lớp
Cầu thang mây nhẹ gót rung rinh
Tắc kè dong dả cầm canh
Đàn ong lấy mật lượn quanh bản mường
Dưới chân núi măng giang măng lứa
Cùng măng tre nấm mọc thơm bay
Khế chua sung chát gừng cay
Bí ngô mướp đắng ngô khoai lạc vừng
Tiều hớn hở băng rừng đốn củi
Dưới sông Đà vịt lội nhấp nhô
Ai lên cảnh đẹp Thác Bờ
Trước non sông núi đền thờ trang nghiêm
Vách núi nghiêng bên hồ nước chảy
Danh Chầu Bà vang dậy bốn phương
Thung Nai bản ấp họ Mường
Nhà sàn ven suối có đường lên non
Tiếng chim non véo von đầu núi
Con đường mòn thẳng lối ra sông
Say say vò rượu cay nồng
Bập bùng ánh lửa tiếng cồng tiếng chiêng
Thượng đệ tử án tiền tấu đối
Lập đàn tràng sám hối cửa thiêng
Thỉnh Chầu trắc giáng bản đền
Khuông phù đệ tử thiên niên thọ trường
Bản 3:
Vầng nhật nguyệt đêm ngày soi tỏ
Cảnh Thác Bờ rực rỡ càn khôn
Lô xô đá mọc đầu nguồn
Khen ai khéo tạo thác luồng chơi vơi
Cảnh Thác Bờ là nơi thánh tích
Lập đền thờ thanh lịch xiết bao
Sông Đà nước chảy rì rào
Sau đền đá mọc thấp cao mấy tầng
Cảnh thanh tiên thiều quan soi tỏ
Chầu Thác Bờ tiên nữ giáng sinh
Họ Mường áo trắng đai xanh
Lưng đeo xà tích bên mình túi dao quai
Đôi mắt phượng hoa cài trâm giắt
Vầng trán xinh vẻ mặt càng tươi
Môi son nở đóa hoa cười
Thanh tân lịch sự nét ngời thu ba
Tóc rườm rà rẽ đôi cánh phượng
Nét cong cong uốn lượn đường tơ
Xinh xinh để liễu thẫn thờ
Người xinh thời cảnh Thác Bờ thêm xinh
Thú hữu tình rong chơi các ngả
Bước ngao du khắp cả non cao
Mường Bi, Mường Nậm, phố Sào
Trồng Mâm, Yên Lịch lại vào Kim Bôi
Chiếc thuyền rồng chèo chơi bến ngọc
Dọc sông Đà dạo khắp suối khe
Hang Miếng, Suối Rút chèo về
Ngược xuôi xuôi ngược thuyền về động tiên
Chúa Thác Bờ rất hay ngự về đồng, thông thường Chúa Thác thường hay ngự về sau Chầu Đệ Tam (vậy nên có người lại gọi là Chầu Thác Bờ nhưng đôi khi có người lại hầu Chúa Thác sau Chúa Mường Đệ Tam Lâm Thao hoặc hầu chúa sau Chầu Bé Thượng), nhưng Chúa Thác Bờ thường hay ngự về hơn Chầu Đệ Tam và có khi người ta không thỉnh Chầu Đệ Tam mà thỉnh luôn chúa về chứng tòa Sơn Trang màu trắng rồi thả cá phóng sinh trong đại lễ khai đàn mở phủ. Chúa ngự về đồng thường mặc áo trắng, quầy đen, đai xanh, bên hông có xà tích bạc, chúa về khai cuông rồi một tay cầm chèo, một tay cầm mồi, bẻ lái dạo chơi trên sông Đà. Đền Chúa Thác Bờ là địa danh thắng cảnh hàng năm được rất đông du khách đến chiêm bái, được lập ở thị xã Hòa Bình, ngay trên hòn đảo giữa dòng sông Đà, ngoài ra còn có một nơi còn lưu lại thánh tích rõ ràng nhất của Chúa Thác Bờ là Động Tiên_nằm sừng sững giữa dòng sông Đà cuộn sóng. Từ các địa danh này đi tới nhà máy thủy điện Hòa Bình rất gần và đều phải đi bằng ca nô mới tới được. Ngày tiệc cúa Chúa Thác Bờ là ngày 1/4 âm lịch (có người nói là 12/4 âm lịch).
Sưu tầm./.
Giới thiệu Tour du lịch tâm linh Đền chúa thác Bờ
Sau đây xin giới thiệu tour du lịch tâm linh Đền Chúa Thác Bờ đón từ cảng Bích Hạ, TP Hòa Bình.
Lịch trình : sáng tàu xuất phát từ Cảng Bích hạ ( đầu kênh Hòa Bình ) giờ đón khách tùy chọn.
Sau 30 phút Thuyền đi lên đền trình: Đôi cô của Chương ( giới thiệu đền đôi cô tại link )
Từ đền Đôi Cô Cửa Chương đi 45 phút trên lòng hồ đến Đền Chúa Thác Bờ ( giới thiệu đền Chúa Thác bờ tại link )
Tiếp theo đi tàu 10 phút sẽ qua đền Trầu ( đối diện đến Chúa Thác Bờ )
Đi lễ đền Trầu xong 10 phút đi tàu qua du ngoạn tham quan Động Thác Bờ ( giới thiệu đền Động Thác bờ tại link )
Tham quan tại đây nếu khách có nhu cầu tham quan ăn uống khu du lịch sinh Thái Đảo Dừa Hòa Bình sẽ đưa qua .
Hoặc dùng bữa trên tàu, ᴠừa nhâm nhi các đặc ѕản ᴠùng lòng hồ ᴠừa thong dong trên mặt nước tự do tự tại.
Kết thúc hành trình quý khách sẽ đi về cảng Bích Hạ thời gian đi mất 1h30 phút
Quý khách có nhu cầu thuê tàu thuyền đi lễ Đền Chúa Thác Bờ vui lòng hiên hệ Hotline tại website để được tư vấn về dịch vụ và đặt tàu với giá tốt nhất
Lưu ý : Mùa lễ hội khách du lịch rất đông nên nhiều ngày không đủ tàu chạy. Nên giá Tàu có thể thay đổi. Vậy nên quý khách đi lễ Hãy liên hệ đặt thuyền trước 7-10 ngày.
Chùm ảnh Thị xã Hòa Bình năm 199x
Năm 1991, thủy điện Hòa Bình chưa được khánh thành nhưng vẫn là công trình thủy điện lớn nhất Đông Nam Á tính đến thời điểm đó, với 4/8 tổ máy hòa lưới điện quốc gia.
Đập chính thủy điện Hòa Bình, nơi chứa tổng cộng 8 tổ máy phát điện nằm trong thân đập.
Sông Đà phía hạ nguồn thủy điện. Hai bên sông đều thuộc địa giới của thị xã Hòa Bình, trong đó có một khu vực dành riêng cho chuyên gia thủy điện đến từ Liên Xô.
Mặt hồ thủy điện phía thượng nguồn, nơi tích 1,6 tỷ mét khối nước để làm quay các tua-bin phát điện trong lòng đập.
Gỗ từ thượng nguồn trôi về lòng hồ thủy điện, được thu gom tại một địa điểm và xe tải đến chở đi.
Mỗi khi thủy điện mở cửa xả đáy, cảnh tượng thú vị khi lượng nước khổng lồ tung bọt trắng xóa.
Người dân thị xã Hòa Bình ra vớt củi phía thượng nguồn trôi về.
Chợ củi phía hạ nguồn khá tấp nập mỗi khi thủy điện xả nước.
Tre gỗ loại nhỏ được vớt lên đóng lại thành bó, chủ yếu làm củi đun trong các gia đình.
Chợ trung tâm thị xã Hòa Bình năm 1991.
Hàng đậu phụ thời cách đây hơn 20 năm.
Gánh hàng rau với chiếc cân ta, vật dụng quan trọng của người bán hàng ở chợ những năm 90.
Người đàn ông đang sửa chữa quần áo cho khách bằng máy khâu đạp chân.
Cửa hàng mậu dịch quốc doanh, nơi bán một số mặt hàng phân phối của Nhà nước.
Hòa Bình năm 1991 từ cảm nhận của nhà nhiếp ảnh Reisen người Đức là một trong số ít du khách nước ngoài góp mặt trong chuyến thăm quan tới các tỉnh miền núi phía bắc. Điểm dừng chân đầu tiên của ông là Hòa Bình.
Cá Ngần
Giá bán 130.000 > 180.000vnđ/kg. Tùy vào từng thời điểm .( Mua tối thiểu 5kg trở lên và có xe vận chuyển về Hà Nội )
Giới thiệu về Cá Ngần : Link trang facbook cá ngần sông Đà https://www.facebook.com/cangansongda
Họ Cá ngần hay họ Cá ngân (danh pháp khoa học: Salangidae) là một họ cá trong bộ Osmeriformes, có quan hệ họ hàng gần với cá ốt me. Chúng được tìm thấy chủ yếu trong các môi trường nước ngọt và nước lợ tại Đông Á (Trung Quốc, Nhật Bản, Triều Tiên, Xibia) và Việt Nam, mặc dù một vài loài có phần lớn cuộc đời sinh sống trong các vùng nước lợ hay mặn duyên hải, chỉ ngược dòng vào môi trường nước ngọt để đẻ, như Salangichthys microdon.
Các loài cá này có cơ thể trong suốt hay trắng muốt, chỉ có 1 hàng vẩy trước vây hậu môn. Đầu của chúng nhọn và có nhiều răng. Cá trưởng thành được coi là duy trì tình trạng ấu nhi (neoteny), giữ lại một số đặc trưng của cá non. Chẳng hạn, bộ xương của chúng không bị xương hóa hoàn toàn, với 48-79 đốt sống, chủ yếu vẫn là chất sụn. Chúng là cá nhỏ, thường chỉ dài tới 8 cm (3,1 inch), với loài dài nhất có chiều dài tới 22 cm (8,7 inch)
Tại Đông Á, cá ngần được sử dụng làm thực phẩm ở dạng cá khô hay chả cá.
An toàn giao thông thủy lòng hồ hòa bình 2015
Đặt cung hầu đồng tại du lịch tâm linh Đền Chúa Thác Bờ, Hang Miếng
Dịch vụ đặt ghế hầu đồng cho các Thanh đồng tại khu du lịch tâm linh Đền Chúa Thác Bờ . Đặt cung hầu đồng bao gồm có các đền : đền trình Đôi Cô Cửa Chương, Đền Chúa Thác Bờ , Đền Cô ( Đền thờ Chúa Thác Bờ ), các đền thuộc khu du lịch tâm linh long hồ sông đà , Đền Hang Miếng Sơn La . Cho thuê tàu đi đến Đền để hầu đồng.
Với nhiều năm kinh nghiệm tổ chức tour du lịch Hồ Hòa Bình cùng với đội ngũ tàu đảm bảo an toàn, lái tàu kinh nghiệm, chúng tôi chuyên chở khách lễ tại khu du lịch Hồ Hòa Bình với giá cả phải chăng, thuyền đảm bảo an toàn, có đầy đủ áo phao cho du khách trên tàu. . Thủ tục đơn giản, du khách chỉ cần liên hệ với chúng tôi qua điện thoại rồi đặt ngày giờ lên cảng, tàu của chúng tôi sẽ đón quý khách đi các tuyến du lịch hoặc đi các đảo trên lòng hồ Hòa Bình.
Đặt cung xin liên hệ :
Hầu đồng, một di sản văn hóa độc đáo
Căn nguyên của hầu đồng
Trước đây, bàn về nguyên nhân ra hầu đồng đã có nhiều thông tin sai lệch cho rằng phần lớn người tham gia hầu đồng do sự lôi kéo, xúi giục có biểu hiện lừa đảo trục lợi của một số kẻ lợi dụng tín ngưỡng cò mồi. Trong thực tế, hầu đồng có nhiều người ham mê, thậm chí cuồng tín với hầu đồng, nguyên nhân thường gọi chung là có căn (cốt), có quả. Vậy thế nào là căn quả của người hầu đồng?
Qua tìm hiểu từ những người trong cuộc, chúng tôi được biết để xác định là người có căn (cốt) hầu đồng phải hội tụ 3 yếu tố như: Khi đến các đền, phủ có cảm giác khác lạ, thay đổi trong người; Trong cuộc sống có nhiều lần gặp sự vất vả, bất trắc mà không phải nguyên nhân tự thân gây ra, không thể giải thích được; Họ thường mơ thấy các vị trong thế giới thần linh...
Từ kinh nghiệm bản thân, thanh đồng (người hầu đồng lâu năm) Trần TL, người có thâm niên hầu đồng gần 30 năm chia sẻ, mỗi người có lý do riêng để ra hầu đồng. Có nhiều người hầu đồng là truyền thống gia đình, một nhà có 3-5 thế hệ “hầu” thánh. Một số người thì cầu mong sự bình an cho những người thân, kinh doanh buôn bán được thuận lợi, giải tai nạn, tai vạ, độ tai ách… Đặc biệt, phần lớn là muốn cân bằng những đau đớn, buồn tủi và mất mát không thể bù đắp như mất người thân, tổn thương tình cảm vợ chồng…”.
Giới hầu đồng cho rằng, một số trường hợp người có căn đồng nhưng “phạm” không ra hầu nên bị “hành”. Mà bị “hành” ở đây là mất cân bằng trong cuộc sống, làm những điều mà người bình thường không bao giờ làm vì cho là “hành xác”, nhục thân… Bản chất người Việt đều có tín tâm bởi ai cũng thờ cúng ông bà, tổ tiên. Khi gặp những vấn đề trắc trở trong cuộc sống không thể vượt qua cần có tín niệm để dựa vào, khi đó hầu đồng sẽ là một cứu cánh.
Trường hợp của anh Phương nhà ở Xuân Đỉnh mới gia nhập hội đồng đền Thanh Hà là một điển hình. Chỉ một lần vô tình tham gia lễ hầu đồng, lần đầu tiên nghe hát văn nhưng tự nhiên thấy hay, vỗ đùi cười khanh khách. Trong giá hầu cô Chín (cô Bé) nhập vào múa dẻo hơn cả thanh đồng. Từ đó anh Phương làm gì cũng thấy tâm thần không yên, bỏ bê vợ con, cơm không muốn ăn, đêm không ngủ, vật vờ hết ngày này sang ngày khác. Sau thời gian dài như vậy, vợ anh mới tá hỏa đưa đi khám bệnh, xét nghiệm nhưng không tìm ra nguyên nhân hay bệnh tật gì. Sau đấy nghe người mách, vợ anh phải biện lễ ra đền cô Chín xin khất ra hầu mới trở lại bình thường…
Một số người hầu đồng lâu năm cho rằng, để giải nghiệp là cả một quá trình chứ không phải dựa vào trình đồng mở phủ. Nếu thực sự có căn quả và phải trả nợ nghiệp chướng đã gây ra thì khó tránh khỏi được vì đó là luật nhân quả. Tốt nhất trước khi quyết định việc trình đồng hay mở phủ nên tự bản thân mình sám hối trước các Thánh. Không gì bằng mình tự kêu cầu như làm một lễ đơn giản có quả cau lá trầu xin các Thánh tha lỗi. Tiếp đến nên làm nhiều việc tốt như giúp đỡ người nghèo khó, sống có đạo đức, có điều kiện thì góp công, của để tô tượng, đúc chuông, sửa đền, miếu... Nếu có thể tụng kinh, hướng công đức của những việc mình làm tới các Thánh sẽ tốt hơn việc phung phí tiền vào vàng mã, lễ lạt...
Di sản quý
Nhà tôi vốn sống trên đất đền Thanh Hà gần chợ Bắc Qua, Hà Nội nên từ nhỏ tiếng hát văn, những giá hầu đồng đã trở nên quá quen thuộc. Mỗi khi có người hầu đồng là lũ trẻ háo hức chờ những màn phát lộc, được ăn oản, bánh từ nhà đền. Chính vì vậy, khi tìm hiểu về hầu đồng tôi được những thanh đồng có thâm niên sẵn sàng cung cấp những trải nghiệm chính bản thân họ khi hầu đồng.
Mỗi thanh đồng hằng năm đều xin hầu từ một đến hai vấn. Sự chuẩn bị trước khi hầu rất quan trọng và có ý nghĩa nhất. Mọi việc như chuẩn bị đồ lễ, mời cung văn, gọi tay quỳnh tay quế (người phụ lên khăn, mặc áo cho thanh đồng), đặt tiệc tại Đền đến kêu gọi thân bằng quyến thuộc đều được một tay thanh đồng tỉ mỉ thực hiện. Trước 3 ngày ra hầu, thanh đồng phải tắm gội, chay tịnh, giữ thân trong sạch. Ngày lên hầu, thanh đồng khi nhập phủ phải tĩnh tâm, lắng đọng quên hết mọi tục niệm quanh thân, bỏ qua hết những đau khổ, hiềm khích để vào hầu Thánh. Nếu không làm được những điều này, thanh đồng sẽ không thể có vấn hầu thành công cũng không thể tìm được sự giải thoát cho tâm linh cũng như tìm đến nguồn cội tín niệm vào thánh Mẫu mà bản thân mình theo đuổi.
Thanh đồng TT. Hường chia sẻ, trong quá trình hầu đồng, thanh đồng thực hiện những nghi thức, hành động diễn tả lại các điển tích, công trạng của các Mẫu, đức Thánh. Bên cạnh đó là thưởng thức trà, rượu, thuốc, tranh, nhạc, thơ phú, hát xướng, lời khen nịnh của con nhang đệ tử, thân bằng quyến thuộc. Trong cái không gian đầy màu sắc tâm linh đó, người hầu đồng được trở lại với bản tính của con người, được hưởng thụ một không gian tràn ngập vui vẻ, ấm áp.
Trong mỗi vấn hầu đồng, thanh đồng nếu hợp căn hợp cốt với vị Thánh nào thì đến giá của Thánh đó sẽ thường được thánh nhập (phủ). Bà TT. Hường, thanh đồng đền Thanh Hà cho biết, mẹ của bà khi lên đồng thường được ông Hoàng Mười nhập. Khi ấy hai người, bốn người đỡ cũng không đứng lên được. Mắt bà nhắm nghiền, hai bàn tay kẹp 6 cái đuốc múa xoay tròn liên tục. Lửa cháy đùng đùng xém cả tay mà không thấy bà nhăn mày. Vào thời điểm này, vấn đồng sẽ rất sôi nổi với những màn xin khéo thánh để cầu sức khỏe, tài lộc và may mắn của các đệ tử, thân bằng quyến thuộc của thanh đồng.
Các thanh đồng có thâm niên cho biết, khi được “thánh” nhập phần lớn vẫn nhận biết được xung quanh như khi tỉnh táo nhưng lại không thể điều khiển hành vi của mình. Sau một vấn hầu, thanh đồng thường chịu ảnh hưởng của Thánh nhập trong một thời gian, ngắn thì một hai ngày, dài thì cả tuần lễ. Những cử chỉ, hành động, suy nghĩ, cách giao tiếp rất giống với vị thánh mà thanh đồng hợp căn hợp cốt mà không ai giải thích được nguyên nhân. Nói chung, thực hiện một vấn hầu tựa như một hành trình tìm lại bản ngã, thụ hưởng và mong muốn tìm đến những giá trị của đời người (tài, lộc, sức khỏe).
Hiện nay, Bộ Văn hóa - Thể thao & Du lịch đã công nhận hầu đồng là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia và đang cùng Ủy ban Nhân dân tỉnh Nam Định chuẩn bị hồ sơ để trình UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể nhân loại. Chúng ta đang cố gắng giữ gìn sự trong sáng của Đạo Mẫu và nghi lễ hầu đồng. Đạo Mẫu vẫn chưa chính thức công khai, có văn bản thể hiện giáo lý, kinh sách. Nên chăng đã đến lúc cần công nhận, tổ chức Đạo Mẫu, nghi lễ hầu đồng để khẳng định và phát triển một tín ngưỡng lành mạnh, một chỗ dựa tâm linh của người Việt.
Theo Thành Công
Petrotimes
Hầu đồng, lên đồng là gì ?
Lên đồng là hiện tượng nhập hồn nhiều lần của các thần linh Đạo Mẫu Tứ phủ vào thân xác các Bà đồng hayÔng đồng, để cầu sức khoẻ - tài - lộc.
Có cả Bà đồng và Ông đồng, nhưng bà đồng vẫn chiểm số đông. Vậy họ là ai ? Họ không phải là những người tự nguyện trở thành Bà đồng, Ông đồng, mà tuyệt đại đa số là do hoàn cảnh bản thân thúc ép, do di truyền gia tộc hay bản tính có căn đồng. Người nào có “căn” mà chưa ra trình Thánh thì thường bị bệnh tật, ốm đau, mà đây là thứ bệnh “âm”, chữa chạy bằng thuốc thang không khỏi hay làm ăn thất bát, thua thiệt. Dân gian gọi hiện tượng này là “cơ đày”, tức người đang bị Thánh đày ải. Ra đồng rồi thì thường sức khoẻ hồi phục, làm ăn được hanh thông.
Những Bà đồng, Ông đồng thường có tâm tính khác người : nhạy cảm, dễ thay đổi, quyết đoán, không ít người trong họ, nhất là Ông đồng thường là “ái nữ”. Bởi thế dân gian hay nhận xét ai đó “tính đồng bóng” hay trông “đồng cô quá” !
Khi đã bị Thánh “bắt lính”, tức ra trình đồng rồi thì hàng năm, tuỳ theo lịch tiết, đặc biệt là vào dịp “tháng tám giỗ cha, tháng ba giỗ mẹ”, các Bà đồng, Ông đồng thường phải tổ chức lễ Lên đồng. Trong nghi lễ như vậy, theo quan niệm dân gian, các vị Thánh từ các miền khác nhau của vũ trụ bay về nhập hồn vào thân xác các Bà, Ông đồng. Các bạn hãy để ý, khi các vị thánh nhập đồng thường mặc các lễ phục với màu sắc khác nhau : màu đỏ, màu trắng, màu vàng hay màu xanh. Mỗi màu tượng trưng cho một miền của vũ trụ : Miền trời, tượng trưng bằng màu đỏ (Thiên phủ), miền đất là màu vàng (Địa phủ), miền sông biển là màu trắng (Thoải phủ), miền rừng núi là màu xanh (Thượng ngàn). Rồi các vị thánh trong 4 phủ ấy lại chia thành hàng : Cao nhất là Thánh mẫu (Tứ vị Thánh mẫu), sau đó là hàng Quan (Ngũ vị quan lớn), Chầu (Tứ vị Chầu bà), Ồng Hoàng (Ngũ vị ông Hoàng), Cô (thập nhị Vương cô), Cậu (thập vị Vương cậu), tổng cộng có đến 50-60 vị. Tuy nhiên, không phải tất cả các vị Thánh Tứ phủ đều nhập đồng, mà chỉ có một số, nhiều nhất là 36 vị trong 36 giá đồng. Bình thường chỉ trên dưới 20 vị Thánh nhập trong một nghi lễ lên đồng.
Nghi lễ Lên đồng diễn ra ở các Điện, Đền, Phủ, nơi thờ các vị Thánh của Đạo Mẫu Tứ phủ. Khi lên đồng, với những mức độ khác nhau, các Bà đồng hay Ông đồng đều phải tự đưa mình vào trạng thái ngây ngất(Estacy), với sự trợ giúp của âm nhạc, lời hát văn rộn ràng, múa nhảy sôi động, màu sắc rực rỡ, rượu, thuốc, hương hoa ngào ngạt...Khi vị Thành nào nhập, thì phải mặc lễ phục của vị Thánh đó. Lễ phục Thánh Quan uy nghi, lễ phục Chầu bà mang đầy màu sắc của dân tộc thiểu số, lễ phục của Ông Hoàng phong nhã, lễ phục của Thánh Cô tha thướt, lễ phục Thánh Cậu mang vẻ nghịch ngợm. Thậm chí màu sắc các lễ vật dâng Thánh trong buổi lễ cũng phải phù hợp với màu biểu trưng của các phủ của vị Thánh đó.
Nhộn nhịp nhất trong nghi lễ Lên đồng là khi các vị Thánh phát lộc và phán truyền. Lộc Thánh bằng tiền, đồ vật (hoa quả, bánh trái, vật dụng...) mà theo quan niệm dân gian, là thứ thiêng liêng“Một chút lộc Thánh còn hơn gánh lộc trần” . Những lời phán truyền về tiền vận, hậu vận, các nghi lễ giải hạn cũng làm yên lòng các con nhang đệ tử ! Kết thúc nghi lễ Lên đồng bao giờ cũng là bữa ăn cộng cảm của các con nhang đệ tử, coi đó như là lộc Thánh ban mà ai cũng hồ hởi muốn tận hưởng !
Lên đồng là một nghi lễ đặc trưng của Đạo Mẫu Tứ phủ của người Việt ở cả miền Bắc và Nam, cả vùng xuôi và miền núi. Gốc của đạo Mẫu và Lên đồng của người Việt là ở miền Bắc, xuất hiện muộn nhất cũng từ thời Hậu Lê (thế kỷ XVI), sau này theo chân của người di dân vào miền Nam và lên Tấy Nguyên. Lên đồng ở Bắc Bộ mang tính kinh điển, uy nghi, khuôn phép, lên đồng ở Nam Bộ, nhất là Sài Gòn thì cởi mở, vui nhộn, dân dã hơn. Ở Huế, ngoài kiểu lên đồng nghi lễ, còn có lên đồng tập thể, gọi là Đồng vui, nhất là vào dịp tháng ba giỗ Thánh Mẫu Mẫu Thiên Ya Na, rước Mẫu trên sông Hương về Điện Hòn Chén.
Lên đồng của người Việt tuy mang nhiều nét đặc thù, nhưng xét về kiểu loại thì cũng không phải là đặc hữu. Nếu không kể việc người Việt hiện tại mang nghi lễ Lên đồng ra khắp thế giói : Mỹ, Pháp, Đức, Anh, Thái Lan, Australia...thì Lên đồng cũng là một trong các dạng thức của tín ngưỡng Shaman, phổ biến khắp các dân tộc trên hành tinh, nảy sinh thời kỳ xã hội bộ lạc, nhưng nay, trong điều kiện xã hội đô thị hoá, hiện đại hoá thì lại có cơ bùng phát trở lại, coi đó như là phương thức giải toả các dồn nén, bức xúc (stress) của con người, nhất là trong môi trường kinh tế thị trường và xã hội đô thị hiện đại. Bởi suy cho cùng, Lên đồng chính là phương cách giúp những người có những lệch chuẩn về tâm sinh lý có cơ tái hoà nhập cộng đồng. Tất nhiên, bên cạnh các giá trị xã hội và văn hoá đó, Lên đồng cũng tích hợp vào nó những “bụi bậm”, mà cái đó phần lớn do người ta lợi dụng nghi lễ này vì lợi ích cá nhân mình.
Nguồn : Đạo Mẫu Việt Nam
photo : mantico ( Thanh đồng : Trương Nguyên Phúc )
Cẩm nang du lịch bụi Hòa Bình
Vùng đất này mời gọi du khách với sự hùng vĩ của sông Đà, sự lãng mạn của Thung Nai, thơ mộng của Mai Châu và nhộn nhịp của bản Lác.
Địa điểm tham quan
Nhắc đến Hòa Bình, du khách nghĩ ngay vẻ đẹp vừa hoang sơ, hùng vĩ, vừa lãng mạn thanh bình trong bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng hay vẻ dữ dội, hào hùng của sông Đà trong tác phẩm Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân. Và cũng chỉ trong các tác phẩm này, vẻ đẹp của các địa danh này được thể hiện trọn vẹn nhất, sinh động nhất
Điểm du lịch đầu tiên nổi bật của Hòa Binh là Mai Châu trong câu thơ “Mai Châu mùa em thơm nếp xôi”. Địa danh này sở hữu vẻ đẹp thanh bình của bức tranh phong cảnh miền núi nên thơ và hiền hòa. Đến Mai Châu, bạn cũng sẽ được hòa mình trong những tiết mục cồng, chiêng, trống đồng, hát ví Mường, đêm hội xòe của bản Lác; thưởng thức những món ăn mang đậm đà bản sắc dân tộc, ngây ngất trong men say rượu cần; trải nghiệm cảm giác gian khó trong hành trình chinh phục hang Dơi, để rồi vỡ òa khi nhìn thấy bức tranh toàn thung lũng Mai Châu. Bên cạnh đó, trên đường về, bạn có thể ghé thủy điện Hòa Bình ghi lại những shoot hình ấn tượng hay viếng tượng đài Bác Hồ.
Màu tím của hoàng hôn...
Màu xanh của bầu trời...
... Của đồng lúa.
... ánh lửa trong đêm hội trại...
Hay nụ cười của cô bé bản Lác, là những điểm thú vị níu chân bạn ở Mai Châu.
Điểm đến thứ hai thường được phượt thủ lựa chọn là Thung Nai, nơi núi sông giao nhau tạo thành một “vịnh Hạ Long” trên núi. Đến Thung Nai, sau khi trải nghiệm cảm giác lênh đênh trên chiếc thuyền nhỏ trên mặt sông sâu cả trăm mét, ngắm những hòn đảo mọc lên từ nước, ngắm lác đác nhà sàn ẩn hiện, tiếng gõ mái chèo, hít thở không khí trong lành, bạn sẽ được thưởng thức món gà thả vườn tẩm ướp nước dừa nướng thơm phức tại đảo Dừa, lang thang ở đảo cối say gió, tham quang hang Thác Bờ, tắm suối và ngắm thác cao khoảng 10m ở thượng nguồn.
Lưu ý nhỏ khi đến Thung Nai để không bị "chặt chém", bạn có thể liên lạc với số điện thoại của bác Tuy, một trong những người là dịch vụ để thuê trọn gọi dịch vụ tham quan các đảo, các hang, ăn uống, nghỉ ngơi với giá rẻ tại đây. (Số điện thoại: 01668862663). Ngoài việc khám phá đảo Dừa vào ban ngày, bạn cũng có thể qua đêm, đốt lửa trại với mức giá tương đối bình dân.
Hòa Bình cũng có động Đá Bạc với hàng trăm khối thạch nhũ nhiều hình dạng buông mình từ trên cao. Những khối thạch nhũ ấy kết hợp với bóng đèn nhiều màu sắc, tạo nên một bức tranh vừa mạnh mẽ vừa duyên dáng. Sau khi khám phá toàn bộ vẻ đẹp của động Đá Bạc, suối nước nóng Kim Bôi với những mạch nước ngầm nhiều khoáng chất vừa tốt cho thư giãn vừa tốt cho sức khỏe sẽ là điểm dừng chân lý tưởng tiếp theo.
Ngoài ra, bạn còn có thể vùng vẫy ở những bãi tắm đẹp bên hồ sông Đà. Tham quan các công trình thế kỷ dọc con sông, khám phá thời tiền sử của con người qua các di khảo cổ, chiêm ngưỡng cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ của sông Đà hay ngắm đỉnh Phù Bua bốn mùa mây phủ.
Di chuyển
Phần di chuyển này mình chỉ nói từ điểm bắt đầu là Hà Nội. Các bạn ở các tỉnh miền Trung, miền Nam chịu khó lấy đây là điểm trung gian cho chuyến đi. Các bạn ở các tỉnh phía Bắc tham khảo tại các bến xe của tỉnh có chuyến đến Hòa Bình hay không.
Bằng phương tiện công cộng
Các bạn có thể đăng ký vé khứ hồi giữa Hà Nội – Hòa Bình ở các hãng xe được dân du lịch bụi đánh giá khá tốt như xe Tuấn Dũng, Hoàng Thao (2 xe này đi Mai Châu), xe Mạnh Hùng (tuyến Hà Nội - Yên Thủy). Cả 3 hãng xe này đều xuất phát từ bến xe Mỹ Đình.
Đến nơi thì thuê xe ôm, xe máy, đò hay bắt taxi khám phá các điểm.
Vẻ thanh bình của những con thuyền nằm trên bến chờ khách...
Những hòn đảo nhỏ rải rác.
Nhà nghỉ Cối Xay Gió dễ chịu...
Và ngọn thác đầu nguồn mát rượi.
Bằng phương tiện cá nhân
Thành phố Hòa Bình cách Hà Nội 73km theo quốc lộ 6. Khoảng cách khá ngắn cho một chuyến phượt bằng xe máy hay xe ô tô.
Lưu ý khi di chuyển bằng phương tiện cá nhân nên mang theo giấy tờ đầy đủ, chấp hành nghiêm chỉnh luật an toàn giao thông đường bộ. Trang bị thêm mắt kính, khẩu trang bao tay và điện thoại có chức năng google map để tiện di chuyển.
Đến vào mùa nào?
Là một tỉnh vùng núi, mỗi thời điểm trong năm Hòa Bình lại có vẻ đẹp khác nhau nên đến vào thời gian nào cũng đẹp. Song đẹp nhất là vào mùa xuân, khi các triền núi rực rỡ dưới vẻ đẹp của hàng trăm loài hoa dại.
Khách sạn, nhà nghỉ
Khu vực trung tâm Hòa Bình gồm các tuyến đường Chi Lăng, Cù Chính Lan, Trần Hưng Đạo... các bạn có thể căn cứ vào đó hay vào lịch trình của mình mà thuê khách sạn tiện cho việc di chuyển. Lưu ý đặt phòng trước khi đến.
Một số nhà nghỉ, khách sạn có mức giá có thể chấp nhận với dân du lịch bụi mà bạn có thể tham khảo là khách sạn Đà Giang, nhà nghỉ Mai Châu (giá từ 80.000 – 200.000 đồng).
Ngoài ra, bạn có thể ngủ trên nhà sàn ở đảo Dừa (Thung Nai) hay nhà sàn của người Mường tại bản Lác (Mai Châu).
Đặc sản Hòa Bình
Ngoài rượu cần là món uống tại chỗ cũng được mang về cũng xong, các món đặc sản khác của Hòa Bình đều là những món ăn tại chỗ như lợn thui luộc (sau khi thui rơm, xả thịt ra luộc, thịt còn nóng cho lên lá chuối tươi để quyện mùi. Món thịt này chấm với muối rang và hạt dổi nướng giã nhỏ), thịt lợn muối chua (với thính và lá rừng), măng chua nấu thịt gà, chả cuốn lá bưởi (thịt nướng lá bưởi), cá nướng đồ, thịt trâu nấu lá lồm, cơm lam, xôi các màu, măng đắng, rau rừng đồ, canh Loóng (được nấu từ nước luộc thịt với cây chuối rừng thái mỏng), nước chấm ớt (ớt nướng giã với củ kiệu, sau đó lấy đầu gà, tiết gà, ruột gà giã tiếp cho nhuyễn rồi trộn với ít rau thơm thái nhỏ thành món nước chấm ớt), bánh dầy Tết Môn...
Mang gì khi đến Hòa Bình?
Mang quần áo, giày dép bạn yêu thích nhưng nếu di chuyển nhiều thì nên diện quần áo gọn gàng, giày dép trệt.
Mang theo dụng cụ chống nắng nếu đến vào mùa nắng và dụng cụ đi mưa nếu đến vào mùa mưa.
Mang theo áo khoác mỏng đề phòng không khí lạnh ở miền núi.
Nếu thích cắm trại nhớ mang theo lều, mền hay áo khoác.
Mang theo tiền mặt vì có ít ATM.
Các cung đường thường gặp
Hà Nội/ Sài Gòn – Hòa Bình – Hà Nam
Hà Nội/ Sài Gòn – Hòa Bình – Hải Dương
Hà Nội/Sài Gòn – Hòa Bình – Hải Dương – Hải Phòng – Quảng Ninh
Theo Huỳnh Hằng (Infonet)
Đền Chúa Thác Bờ
Từ cảng Bích hạ ( đầu kênh Hòa Bình ) xã Thái Thịnh trên đập thuỷ điện Hoà Bình, từ đây khoảng một tiếng đồng hồ ngồi trên thuyền, du khách có thể thưởng ngạn phong cảnh lòng hồ sông Đà mênh mông kỳ thú. Thuyền sẽ đưa du khách đến với Đền Thác Bờ.
Từ cảng du lịch Thung Nai, xã Thung Nai, huyện Cao Phong, du khách có thể ngồi thuyền máy khoảng 15 phút, thuyền sẽ đưa du khách đến với Đền Thác Bờ.
Từ bến Nước, xã Bình Thanh, huyện Cao Phong, du khách có thể ngồi thuyền máy khoảng 45 phút, thuyền sẽ đưa du khách đến với Đền Thác Bờ.
Thác Bờ:
Thác Bờ xưa còn gọi là thác Vạn Bờ, được tạo bởi hàng trăm mỏm đá lớn nhỏ nhấp nhô như đàn voi khổng lồ giữa dòng sông Đà gầm thét ồn ào, sinh ra một kỳ khu hiểm lộ. Theo sáchKiến văn tiểu lục của Lê Quý Đôn chép rằng: “Đường sông - tức sông Đà - thác ghềnh hiểm trở gồm 83 thác có tiếng, mà Vạn Bờ là thác nguy hiểm thứ nhất”.
Khi nói về Thác Bờ, sách Đại Nam nhất thống chí đã chép như sau: “Ở địa phận Đà Bắc, gần châu lị, đằng trước trông ra sông Đà, có núi Long Môn, tên nữa là núi Thác Bờ, đá núi chắn ngang nửa dòng sông, thế nước xoáy mạnh ầm ầm, trông rất dữ dội. Đầu đời Lý, quân đi đánh Ma Sa đóng ở mỏm Long thuỷ, hồi đầu đời Lê đi đánh Đèo Cát Hãn, đường qua đê Long thuỷ, tức là chỗ này. Ngay giữa ghềnh đá có một chỗ rộng chừng 5,6 trượng, người ta gọi là “ao vua”, tức là bến sông Vạn Bờ xưa thuộc xã Hào Tráng, châu Đà Bắc”…lại có tên núi nữa là núi Ngải. Sách Đại Thanh nhất thống chí chép: “núi ở huyện Gia Hưng; trông ra sông cái…tương truyền trên núi có cây ngải tiên, mùa xuân nở hoa, sau khi mưa, hoa rụng xuống nước, con cá nào nuốt phải hoa ấy thì vượt được Long - môn mà hoá thành rồng. Nay núi Long môn châu Đà Bắc, trước mặt trông ra sông Đà, gần đê Long thuỷ, có lẽ là đấy”. Phần chép về sông Đà, có đoạn như sau: “có 83 thác nổi tiếng mà Vạn Bờ là thác nguy hiểm nhất; bờ bên hữu sông là động Thượng và động Hạ thuộc Châu Mai, bờ bên tả là các động Tân An, Hào Tráng, Hiền Lương và Dĩ Lí thuộc Châu Mộc”.
Qui-di-ni-e trong tác phẩm Người Mường, cũng đã viết về sông Đà: “Dù tuân theo những chiều hướng địa cấu học hay chảy vào những khe núi thì dòng sông này cũng bị cắt bởi những thác ghềnh hay bị các đập đá tự nhiên bằng đá làm bế tắc. Một trong những đập đá đồ sộ nhất là đập chợ Bờ, nó đem lại cho phong cảnh nơi đây cái vẻ đường bệ trang nghiêm riêng của hai bờ sông Đà”.
Tương truyền vào khoảng năm 1430 - 1432, vua Lê Lợi niên hiệu Thuận Thiên đem quân đi dẹp loạn giặc Đèo Cát Hãn ở Mường Lễ, Sơn La. Khi vua Lê Lợi kéo quân đến khu vực Thác Bờ thì thấy giữa dòng nước xoáy phía trước là một thác nước hiểm trở xô bọt trắng trời, với muôn vàn mỏm đá lởm chởm nên đoàn quân không thể tiến lên được.
Lúc bấy giờ ở xã Hào Tráng có cô gái người dân tộc Mường tên là Đinh Thị Vân và cô gái người dân tộc Dao (không rõ tên) ở xóm Mó Nẻ, xã Vầy Nưa, huyện Đà Bắc đứng lên vận động trai tráng trong bản lên rừng xẻ ván, đóng thuyền độc mộc, kêu gọi nhân dân chặt nứa kết thành bè mảng, góp lương thực, thực phẩm cho nhà vua nuôi quân và chở giúp quân sĩ qua Thác Bờ đi đánh giặc.
Trên đường chiến thắng trở về, vào tháng 3 năm Nhâm Tý (1432) vua Lê Lợi dừng chân ở Thác Bờ. Nhà vua dừng lại làm lễ khao quân ngay tại Thác Bờ và 2 cô lại vận động bà con trong bản góp cơm lam, thịt muối chua, rượu cần, múa hát điệu thường rang, bọ mẹng, ném còn, múa xoè để liên hoan mừng chiến thắng.
Về sau khi hai bà mất, hai bà thường hiển linh và giúp đỡ mọi người mỗi khi vượt qua thác ghềnh hiểm trở. Từ đó nhân dân đã phong cho 2 bà là bà chúa Thác Bờ. Vua đã ban chiếu chỉ cho dân trong vùng lập đền thờ 2 bà.
Đền Thác Bờ:
Trải qua nhiều lần thay đổi về địa giới hành chính thì hiện nay Đền Thác Bờ toạ lạc trên dải đất của hai huyện là Đà Bắc và Cao Phong, tỉnh Hoà Bình.
Đền Thác Bờ phía tả ngạn : nằm trên đỉnh đồi Hang Thần có tổng diện tích trên 1ha, thuộc xóm Phố Bờ, xã Vầy Nưa, huyện Đà Bắc. Phía Đông và phía Tây giáp khu dân cư xóm phố Bờ; Phía Nam giáp lòng hồ Sông Đà; Phía Bắc giáp một phần lòng hồ Sông Đà và dãy núi của xã.
Từ dưới bến thuyền du khách phải leo qua hơn 100 bậc sau đó theo một triền dốc thoải là vào đến khu vực đền. Qua nhiều lần trùng tu đền được xây dựng lại vào ngày 15/4/1993 với kiến trúc như hiện nay. Gồm 3 gian, mái đền bằng bê tông cốt thép, được thiết kế theo kiểu vòm cuốn.
Đền Thác Bờ có cấu kiến trúc mặt bằng hình chữ Đinh gồm: nhà Đại bái và nhà Hậu cung, phía trước đền gồm 5 cửa (ngũ quan). Trên mỗi cửa có mái nhỏ lợp bằng ngói ri, 2 bên được tạo dáng đầu đao uốn cong rất mềm mại. Cửa chính bên trên có bức đại tự ghi 4 chữ Hán. Trên nóc có đắp nổi mặt rồng chầu. Trên mỗi vòm cửa đắp 1 đôi hạc đậu trên cành tùng, chim phượng cắp cuốn thư so le nhau. Hai bên tả, hữu cửa vào đắp hình 2 ông Khuyến thiện và Trừng ác.
Qua cửa ngũ quan đến 1 khoảng hiên rộng du khách sẽ vào 1 lần cửa nữa mới vào bên trong đền. Trước ban thờ chính có treo bức đại tự bằng chữ Hán: “Sơn nhạc trung linh” (tiếng chuông linh thiêng trên núi lớn). Hiện nay tại di tích này còn lưu giữ được 01 quả chuông đồng được đúc vào tháng 2, năm Thành Thái thứ 6 (1895).
Đền Thác Bờ phía hữu ngạn: Đền toạ lạc trên sườn đồi Sầm Lông, thuộc xóm Đền, xã Thung Nai, huyện Cao Phong. Trước đây Đền Thác Bờ được xây dựng, ngay dưới chân Thác Bờ với nguyên vật liệu chỉ là tranh tre, nứa lá.
Năm 1979 công trình Nhà máy thuỷ điện Hoà Bình trên Sông Đà được khởi công xây dựng. Do nước dâng cao, ngôi đền đã phải di rời lên sườn núi ngay cạnh bờ sông, qua nhiều lần tu sửa đến năm 2000 Ngôi đền được nâng cấp xây dựng khang trang như hiện nay.
Đền thờ bà Chúa Thác Bờ ngoài ra trong đền hiện nay các vị thần, thánh trong tín ngưỡng dân gian người Việt cũng được nhà đền đưa vào thờ trong đền như: Ban thờ Công đồng quan lớn, Ngũ vị Tôn ông; Ban thờ bà chúa Sơn Trang (Động Sơn Trang); Ban thờ Tứ phủ Thánh cô, Tứ phủ Thánh cậu; Ban thờ Đức Đại vương Trần Quốc Tuấn; Ban thờ Tứ phủ Chầu bà; Ban thờ Tam toà Đức Thánh Mẫu...
Thời gian diễn ra lễ hội: Trước đây hội chính được tổ chức quy mô 3 năm 1 lần vào ngày mồng 7 tháng giêng âm lịch.
Hội lệ được tổ chức thường niên mỗi năm 1 lần vào ngày mồng 7 tháng giêng âm lịch.
Do nhiều yếu tố khách quan từ những thập niên 50 của thế kỷ trước cho đến nay, lễ hội Đền Thác Bờ chưa được tổ chức phục dựng lại.
Di tích Đền Thác Bờ nằm trong chuỗi du lịch lòng hồ sông Đà và di tích danh thắng Động Thác Bờ, xã Ngòi Hoa và các bản làng du lịch văn hoá ở các địa phương trong vùng lòng hồ sông Đà, đây là địa điểm rất thuận tiện và hấp dẫn cho du khách trong tuyến du lịch lòng hồ sông Đà hiện nay.
- Địa chỉ đón khách cảng 2: Cảng Thung Nai, Cao Phong, Hòa Bình
- Văn phòng giao dịch : số nhà 9, Đà Giang, tổ 10, phường Đồng Tiến, Thành phố Hòa Bình .
- Hotline 1: 097.4177.704 - Hotline 2: 091.448.9282
- E-mail : denchuathacbo.vn@gmail.com - Website : www.denchuathacbo.vn